IJsland is een model van kapitalistische democratieën: het leidt de gendergelijkheidsindex, politieke vertegenwoordiging, toegang tot onderwijs en werk, gelijke familielicenties en kwekerijen, die de snelle re -integratie op het werk en studeren na moederschap garanderen. 80 % van de vrouwen werkt buiten het huis, zijn 65 % van de universitaire studenten en 41 % van de parlementsleden.
Maar het was niet altijd zo. Hoewel de vrouwelijke stemming in IJsland in 1915 werd bereikt, deden de gewenste vorderingen niet plaats en bleven vrouwen tot 40% slechter betaald dan mannen en hun parlementaire vertegenwoordiging steeg slechts 5%.
Maar 1975 arriveerde. Het verklaarde dat jaar door de VN, het internationale jaar van vrouwen, en dit heeft ertoe bijgedragen dat ze hun kracht duidelijk maakten door een bijna totale werkloosheid van IJslandse vrouwen in alle gebieden van het land. Het was een idee van een groep IJslandse feministische vrouwen die rode kousen (rode sokken) genaamd die voorstelden een heel land voor te stellen, waaruit blijkt dat vrouwen essentieel zijn voor een land om te gaan en vooruit te gaan.
Er werd aangenomen dat deze dag werd gemaakt « Damesstaking”, Om hun rol in de samenleving zichtbaar te maken, vooral in onbetaald huishoudelijk werk en om een grotere politieke vertegenwoordiging te eisen.
Het is waar dat er op dat moment in IJsland geen staking of mobilisatieproces was, daarom werd het gepromoot als een « dag van eigen zaken », om de afwezigheid van vrouwen te garanderen, maar zonder hun werk te riskeren. Samen met dit enorme vrije dagverzoek werden alle soorten licenties in de werkomgeving gebruikt. De beëindiging van alle onbetaalde binnenlandse taken werd bevorderd, inclusief kinderopvang.
90% van de IJslands detacheerde de maatregel. Een staking zonder te zijn, maar zonder naar hun baan te gaan of een actie uit te oefenen die niet als zodanig werd herkend en vergoed. De vrouw stopte met absoluut alles.
De economische impact was berucht: kranten werden niet gedrukt omdat de typografen vrouwen waren, de telefoondienst werkte niet, de vluchten werden geannuleerd omdat de gastvrouwen niet verschenen, de scholen werkten niet en de visfabrieken sloten omdat hun personeelsbestand bijna uitsluitend vrouwelijk was. Banken, transport, kinderdagverblijven, kassiers, personen ten laste, … en ze concentreerden zich allemaal op straat gestopt. In Reykiavik, de hoofdstad van het land, verzamelden zich ongeveer 25.000 mensen.
De mannen moesten voor de kinderen zorgen. Velen konden de vrije dag niet vragen omdat vrouwen het al hadden gedaan en hun werk nodig was. Noch konden ze kinderen negeren of zich geen zorgen maken over voedsel. De kantoren waren gevuld met kinderen en restaurants verhoogden hun facturering.
De politieke impact was erg belangrijk. In 1976 heeft het IJslandse parlement een wet afgekondigd die gelijke rechten voor mannen en vrouwen garandeerde, hoewel dit geen betere banen of salariscompensatie voor vrouwen zou beïnvloeden. Vier jaar later zou de eerste president, Vigdis Finnbogadottir worden gekozen met een kleine marge. Een vrouwenfeest werd opgericht, de Women’s Alliance, die in 1983 zijn eerste zetels in het parlement bereikte. Twee decennia later, in 2000, werd de vaderschapsvergunning betaald voor mannen ingevoerd. In 2010 koos IJsland voor het eerst in de geschiedenis een vrouw, Johanna Sigudarttir, net als haar premier. Hij was ook de eerste openlijk homoseksuele leider ter wereld. Dat jaar waren stripteaseclubs, als een van het eerste beleid van zijn regering, verboden. En hoewel sommige problemen aanhouden, vooral op de werkplek, blijft de strijd om gelijkheid op dezelfde manier.
« Het was een eerste stap voor de emancipatie van vrouwen« Volgens de voormalige Vigdis Finnbogadottir in een interview dat aan de BBC werd verleend, was het een grote impuls in de gelijkheid van de vrouwen van het land. Die dag werd de manier van denken van de IJslanders volledig veranderd en de rol van vrouwen in alle gebieden van de samenleving werd gewaardeerd.
De mannen realiseerden zich de waarde die de vrouw had in de samenleving en, verre van boos of lastig te vallen of met de eilanden, ze zetten nog een mars en namen deel aan de gretigheid om een meer rechtvaardige sociale organisatie te bereiken waar ze allemaal hetzelfde waren.
Dat voorbeeld diende zo dat andere groepen vrouwen het zouden willen navolgen en in 2016 in Polen waren vrouwen afwezig bij het werk en organiseerden ze een massale mars tegen het reactionaire decreet dat probeerde de toegang tot het recht op abortus in alle gevallen te verbieden. Maar deze staking had niet de economische impact die zijn voorganger bereikte; Hoewel ze het in de politieke sfeer deden met de terugtrekking van de wet. Argentinië zou ook een verandering in zijn sociale structuur proberen door het meer voor vrouwen te brengen door een vergelijkbare werkloosheid, maar wat waar is is dat het resultaat ook niet zo overweldigend was als in IJsland.
In de Verenigde Staten werd in 2017 ook een « dag zonder vrouwen » opgeroepen die een grote mobilisatie had tegen de Trump -toren van president Donald Trump in New York.
De « IJslandse vrijdag » toonde de kracht van het protest van vrouwen om hun economische plaats zichtbaar te maken binnen en buiten het huis. Maar de persistentie van de salariskloof toonde ook een limiet van de claim van « gelijkheid » zonder het vaste systeem in twijfel te trekken. IJslands kapitalisme wist zelfs hoe ze de claim in die mate kunnen integreren en « afgestudeerd » zijn dat vrouwen vandaag, 40 jaar later, om dezelfde reden blijven mobiliseren.
Het meest ongelijke vliegtuig blijft het economische: de 14 %salariskloof wordt gehandhaafd. En de volharding van de mobilisatie van vrouwen is de verificatie dat zelfs in deze kleine egalitaire paradissen (IJsland slechts 330 duizend inwoners heeft) die het kapitalisme bezit in een fel ongelijke wereld, de strijd tegen onderdrukking en discriminatie van kracht is. De vrouwen mobiliseerden jaar na jaar opnieuw om de gelijkheid te eisen waarvoor het bestuur die vrijdag 1975 had geschopt.
Nu wordt die slagdag om de tien jaar gehouden.
Het is waar dat een staking niet onmiddellijk een culturele of politieke verandering genereert, zoals gebeurde in IJsland, maar het is tenminste mogelijk om de aandacht van de wereld te trekken om hun problemen te presenteren, omdat de zichtbaarheid hiervan aantoont dat het een van de belangrijkste overwinningen van een staking is.
De Hustoguista -dag in IJsland Het werd om de tien jaar herhaald
