De vijfentwintigste verjaardag van de openstelling voor het publiek van het Historisch Archief van het Dicasterie voor de Geloofsleer is een gelegenheid om de balans op te maken en de resultaten te tonen van het tot nu toe uitgevoerde onderzoek naar het Heilig Officie, in een drieledig kader: internationaal symposium in Rome, georganiseerd door het Pauselijk Comité voor Historische Wetenschappen
Maria Milvia Morciano – Vaticaanstad
Het internationale symposium « The Roman Inquisition » wordt gehouden in Rome. Nieuw onderzoek, nieuwe perspectieven », georganiseerd door het Pauselijk Comité voor Historische Wetenschappen, in samenwerking met het Dicasterie voor de Geloofsleer, het Italiaans Historisch Instituut voor de Moderne en Hedendaagse Tijd en het Centraal Instituut voor Geluid en Audiovisuele Goederen. Deze laatste bood ook het hoofdkwartier van het werk aan, op de begane grond van het Palazzo Mattei di Giove. Zevenentwintig presentaties door geleerden van Italiaanse en buitenlandse universiteiten en onderzoeksinstituten behandelen de geschiedenis van de Romeinse inquisitie, vanaf de oprichting ervan door Paulus III in 1542 met de stier Licet ab initio, en teruggaand in de tijd naar de vorige eeuw met Pius XII. Het gaat over het traceren van een bijgewerkte geschiedenis van het Heilig Officie, dat in 1965, aan het einde van het Tweede Vaticaans Concilie, op verzoek van Paulus VI, die de bevoegdheden en structuur ervan opnieuw definieerde, werd omgedoopt tot Congregatie voor de Geloofsleer. , en opnieuw. In 2022, met de afkondiging door paus Franciscus van de apostolische grondwet Praedicate Evangelium, werd het het dicasterie voor de Geloofsleer.
De dag werd geopend met groeten van de autoriteiten, Giuseppe Parlato, buitengewoon curator van het Italiaans Historisch Instituut voor de Moderne en Hedendaagse Tijd, Antonello de Berardinis, directeur van het Centraal Instituut voor Geluid en Audiovisuele Goederen, Professor Marek Inglot, SJ, voorzitter van de Pauselijk Comité voor Historische Wetenschappen en kardinaal Víctor Manuel Fernández, prefect van het Dicasterie voor de Geloofsleer, voorzitter van de Pauselijke Bijbelcommissie en de Internationale Theologische Commissie.
Open de bestanden ten dienste van de waarheid
Kardinaal Fernández dacht tijdens zijn begroeting aan zijn voorganger, de toenmalige kardinaal Joseph Ratzinger, die in januari 1998 de archieven van het Heilig Officie vrij toegankelijk maakte. Studies die gedurende deze kwart eeuw zijn uitgevoerd hebben aangetoond dat er nog veel te doen is, vooral als het om de moderne tijd gaat. De inzet van het Dicasterie voor de Geloofsleer is daarom om ten dienste te staan van de historische waarheid, ook nagestreefd door de digitalisering van zijn archieven. “We zijn niet bang om de archieven te openen in dienst van de waarheid”, zegt de kardinaal, die besluit met enkele passages uit de Evangelii Gaudium te citeren: “Prioriteit geven aan tijd betekent dat we ons meer zorgen moeten maken over het initiëren van processen dan over het bezitten van ruimtes. « De tijd ordent ruimtes, verlicht ze en transformeert ze tot schakels in een keten die voortdurend groeit, zonder weg terug. » En ook uit dezelfde apostolische aansporing van Franciscus: «Het enige model om een tijdperk met succes te evalueren is de vraag te stellen in hoeverre de volheid van het menselijk bestaan zich daarin ontwikkelt en een authentieke bestaansreden bereikt, in overeenstemming met het specifieke karakter en de mogelijkheden uit hetzelfde tijdperk (Romano Guardini)».
Een objectief historisch onderzoek
“Er is een nieuwe liefde voor de waarheid,” zei Fernández tegen de microfoons van Vatican Radio – Vatican News, “in feite”, vervolgde hij, “willen we in deze wereld allemaal de waarheid weten over alles, en soms te veel. dus we krijgen wat we willen.’ We noemen roddels, roddels, maar achter dit alles schuilt een waarde die juist bestaat uit het verlangen om de waarheid te kennen en niet uit verschillende meningen – want tegenwoordig vinden we op sociale netwerken alles en soms is het erg moeilijk om te weten wat waar is en wat niet, en iedereen spreekt alsof ze specialisten zijn. Het is niet zo eenvoudig om de waarheid over een feit, over een onderwerp, te onderscheiden. Hierin hebben historici als het ware een schonere geest, omdat ze altijd objectief naar de waarheid zoeken, ook met behulp van wetenschappelijke bronnen die hun werk een zeer belangrijke ernst geven. En daarom zijn conferenties als deze altijd heel belangrijk voor ons.
Op de vraag of het zoeken naar de waarheid gepaard moet gaan met barmhartigheid, antwoordde de prefect dat “als iemand niet weet wat de waarheid is, het heel moeilijk is om te weten hoe een houding van barmhartigheid kan zijn. Barmhartigheid wordt getoond tegenover een werkelijkheid, tegenover iets dat bekend is, waardoor men weet waar men het over heeft. Omdat je geen genade kunt hebben tegenover een abstractie, maar altijd tegenover een realiteit die gekend en gewaardeerd is.
Nieuwe aanwinsten over Pius XII
Professor Agostino Borromeo, voormalig professor aan de Universiteit “La Sapienza” en lid van het Pauselijk Instituut voor Historische Wetenschappen – bekend vanwege zijn coördinering van de organisatie van het eerste internationale symposium over de Inquisitie in 1998, het jaar waarin het Historisch Archief werd geopend voor geleerden van de Congregatie voor de Geloofsleer – is opnieuw de bedenker en organisator van het huidige congres. De professor legt de redenen en doelstellingen uit: «Het uitgangspunt van het initiatief is dat juist deze dagen de vijfentwintigste verjaardag vieren van de opening van het Archief van wat vijfentwintig jaar geleden de Congregatie voor de Geloofsleer heette, maar zij was de erfgenaam van de Congregatie van de Inquisitie, opgericht in 1542. Het was een historische gebeurtenis. Omdat dit archief vier eeuwen lang gesloten was geweest, vormde de openstelling en toegang ervan voor geleerden, wat tot dan toe niet mogelijk was geweest, een grote vooruitgang voor studies over de inquisitie. Het doel van dit initiatief is heel eenvoudig: wat is er in deze vijfentwintig jaar gevonden dat we niet wisten? En vooral: hebben we iets gevonden dat onze visie op kleine en grote manieren heeft veranderd, vergeleken met wat we eerder wisten?
De conferentie zal veel voorheen onbekende informatie onthullen over het personeel van het Tribunaal, dat de conferentie heeft samengesteld, en over bepaald anti-ketters beleid dat aanvankelijk werd gevolgd, maar later werd verlaten. Bij andere onderwerpen stelt documentatie ons in staat dieper in te gaan op aspecten waarover slechts vage informatie beschikbaar was. “Ik zou eraan willen toevoegen – zegt professor Borromeo – dat in deze vijfentwintig jaar ook een ander deel van het archief is geopend volgens een procedure gevolgd door de Heilige Stoel, maar ook gevolgd door de Italiaanse staat, dus dit is de eerste conferentie waarin we over Pius XII zullen praten, omdat nog maar een paar jaar geleden een deel van de documentatie over het pontificaat van paus Pacelli werd geopend. We kunnen dus totaal nieuwe dingen leren die nog nooit eerder bekend waren. Het zal niet de ontdekking van Amerika zijn, maar wat betreft de bescherming van het geloof, dat toen het Heilig Officie heette, zijn het zeker nieuwe elementen van een pontificaat waarover we ons nog steeds afvragen.
Het Hof van de Inquisitie en de « staatsmachten ».
“Het Hof van de Inquisitie was per definitie een kerkelijk hof – benadrukt professor Borromeo – en werd zo genoemd omdat, met betrekking tot de middeleeuwse gerechtigheid – de middeleeuwse inquisitie dateert uit de 13e eeuw – de onderzoeksmethode precies was veranderd. in relatie tot de misdaad die bestreden moest worden: ketterij. De rechter verwachtte tot eeuwen daarvoor een klacht. Als er geen klacht was, was er geen vervolging. Het was duidelijk dat ketterij een ernstig misdrijf was dat onderzocht moest worden en daarom ging de rechter, via een aanklager, op zoek naar mogelijke ketters. Dit zette de politieke referentie volledig op zijn kop. De macht van de staat was zich ervan bewust dat de eenheid van de staat gebaseerd was op geloof en had daarom, behalve in specifieke gevallen, belang bij het helpen en ondersteunen van de kerk in haar strijd tegen ketters, die werden gezien als rebellen tegen de kerk. en als zodanig mogelijk ook in opstand komt tegen de samenleving en de staat.
