Kunnen oorlogsfinanciers en profiteurs verantwoordelijk zijn voor misdaden in Oekraïne?

De mogelijke morele en juridische verantwoordelijkheid van al die mensen voor de misdaden in Oekraïne is een cruciaal, maar grotendeels over het hoofd gezien probleem. Historisch gezien zijn dit geen geheel onbekende wateren. Zoals onderzocht in een uitstekende boek onder redactie van Nina HB Jørgensen, kan het financieren van internationale misdaden, evenals het leveren van materiële voorraden zoals wapens ter ondersteuning ervan, een vorm van medeplichtigheid zijn onder het internationaal strafrecht. Zoals sommige van het boek hoofdstukken bespreken, waarbij wordt aangetoond dat de financier wist dat hun acties zouden helpen bij het plegen van een misdrijf, is waarschijnlijk de cruciale hindernis, zij het een die in sommige omstandigheden ongetwijfeld kan worden genomen. Omgekeerd leidt het ‘enkel’ profiteren van internationale misdrijven op zich niet tot internationale strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Weg vooruit

Er kan daarom een ​​discrepantie bestaan ​​tussen de morele en politieke beoordeling van de rol van oorlogsprofiteurs en, in sommige gevallen, financiers in de Russische oorlog in Oekraïne, en hun wettelijke verantwoordelijkheid. Sommigen van hen zullen ongetwijfeld worden betrapt door bestaande regels, zoals degenen die rechtstreeks particuliere militaire bedrijven leiden die onder hun bevel oorlogsmisdaden plegen. Anderen, zoals degenen die stroomafwaarts betrokken zijn bij de diefstal en overdracht van Oekraïens graan, worden mogelijk buiten beschouwing gelaten.

Voor een volledige juridische beoordeling zou men potentiële internationale misdaden die in Oekraïne zijn gepleegd één voor één moeten bestuderen – van moord tot plundering, en nog veel meer – en nagaan hoe financiële betrokkenheid daarbij samenwerkt met bestaande medeplichtigheidsregels. Het lijkt erop dat de behoefte aan een dergelijke analyse dringend is, een taak die zowel regeringen als academici nuttig zouden kunnen uitvoeren.

Als er een op maat gemaakt Oekraïens tribunaal voor oorlogsmisdaden zou worden opgericht, zouden er bijzonder complexe problemen ontstaan. Enerzijds zou zijn statuut in principe kunnen voorzien in specifieke regels voor het financieren van, of profiteren van, internationale misdaden gepleegd in Oekraïne. Dit zou in overeenstemming zijn met de overkoepelende doelstelling van het tribunaal om degenen met de grootste macht over en verantwoordelijkheid voor de oorlog ter verantwoording te roepen. Aan de andere kant zou men daarbij voorzichtig moeten zijn met het eerbiedigen van het fundamentele rechtsbeginsel dat men niet aansprakelijk kan worden gesteld voor gedragingen die op het moment dat ze werden gepleegd geen misdrijf vormden. Al met al is dit een zaak die veel meer aandacht verdient bij de ontwikkeling van de opkomende plannen om degenen die verantwoordelijk zijn voor de misdaden van Rusland ter verantwoording te roepen.

De standpunten die in dit commentaar worden geuit, zijn die van de auteur en vertegenwoordigen niet die van RUSI of enige andere instelling.

Heeft u een idee voor een commentaar dat u voor ons wilt schrijven? Stuur een korte pitch naar commentaren@rusi.org en we nemen contact met u op als het past in onze onderzoeksinteresses. De volledige richtlijnen voor bijdragers zijn te vinden hier.