Broeikasgassen werken op dezelfde manier als het glas in een broeikas: ze absorberen de warmte van de zon die vanaf het aardoppervlak straalt, vangen het op in de atmosfeer en voorkomen dat het in de ruimte ontsnapt. Het broeikaseffect houdt de temperatuur op aarde warmer dan anders het geval zou zijn, waardoor het leven op aarde wordt ondersteund.
Veel broeikasgassen komen van nature voor in de atmosfeer, maar menselijke activiteiten dragen bij aan de accumulatie ervan. Hierdoor wordt het broeikaseffect in de atmosfeer versterkt en wel verandert het klimaat op onze planeetwat leidt tot verschuivingen in sneeuw- en regenpatronen, een stijging van de gemiddelde temperatuur en extremere klimaatgebeurtenissen zoals hittegolven en overstromingen.
Bekijk meer feiten en cijfers over klimaatverandering
Welke broeikasgassen zijn er?
Er zijn verschillende soorten broeikasgassen en hun aardopwarmingspotentieel varieert.
Van nature voorkomende gassen in de atmosfeer – maar ook gegenereerd door menselijke activiteiten – zijn onder andere kooldioxide, methaan (CH4) en lachgas (N2O).
Gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) zijn door de mens gemaakte gassen die in de industrie worden gebruikt en ze hebben een hoog aardopwarmingspotentieel, vaak duizenden malen sterker dan CO2. Ze omvatten fluorkoolwaterstoffen (HFK’s), perfluorkoolwaterstoffen (PFK’s), zwavelhexafluoride (SF6) en stikstoftrifluoride (NF3).
F-gassen worden vaak gebruikt als vervanging voor ozonafbrekende stoffen – door de mens gemaakte chemicaliën die, eenmaal uitgestoten, de bovenste lagen van de atmosfeer bereiken en de beschermende ozonlaag vernietigen. In tegenstelling tot stoffen die de ozonlaag aantasten, beschadigen F-gassen de atmosferische ozonlaag niet.
De volgende zeven soorten broeikasgassen vallen onder het Kyoto-protocol en het Akkoord van Parijsdie tot doel hebben de wereldwijde reactie op klimaatverandering te coördineren:
Kooldioxide
CO2 wordt van nature geproduceerd door dieren tijdens de ademhaling en door het verval van biomassa. Het komt ook in de atmosfeer door verbranding van fossiele brandstoffen en chemische reacties. Het wordt door planten uit de atmosfeer verwijderd in het proces dat bekend staat als fotosynthese en dat zonlicht omzet in energie. Daarom spelen bossen een belangrijke rol bij het vastleggen van koolstof.
methaan
Methaan is een kleurloos gas, het hoofdbestanddeel van aardgas. De emissies zijn het gevolg van de productie en het transport van steenkool, aardgas en olie, maar ook van vee en andere landbouwpraktijken, landgebruik en door het verval van organisch afval op gemeentelijke stortplaatsen voor vast afval. In 2021 was de meeste methaanemissie afkomstig van de landbouw, bosbouw en visserij.
Lachgas
Dit gas ontstaat voornamelijk als gevolg van microbiële werking in de bodem, het gebruik van stikstofhoudende meststoffen, het verbranden van hout en bij de chemische productie. Het wordt uitgestoten bij landbouw- en industriële activiteiten en bij landgebruik; de verbranding van fossiele brandstoffen en vast afval; en de behandeling van afvalwater. In de EU veroorzaakten landbouw, bosbouw en visserij in 2021 meer methaanuitstoot.
Fluorkoolwaterstoffen
Fluorkoolwaterstoffen vertegenwoordigen ongeveer 90% van de uitstoot van gefluoreerde gassen en de EU werkt eraan om ze tegen 2050 uit te faseren.
Ze worden voornamelijk gebruikt om warmte op te nemen in koelkasten, diepvriezers, airconditioners en warmtepompen; als drijfgas in astmasprays en technische spuitbussen; als blaasmiddelen voor schuim en in brandblussers. In 2021 hadden ze de overhand in de groot- en detailhandel, reparatie van auto’s en motorfietsen.
Perfluorkoolwaterstoffen
Perfluorkoolwaterstoffen zijn door de mens gemaakte verbindingen die gewoonlijk worden gebruikt in industriële productieprocessen.
Zwavelhexafluoride
Zwavelhexafluoride wordt vaak gebruikt bij de isolatie van hoogspanningsleidingen.
Stikstof trifluoride
Stikstof trifluoride wordt gebruikt als kamerreinigingsgas in productieprocessen om ongewenste afzettingen op microprocessor- en circuitonderdelen te verwijderen terwijl ze worden gebouwd.
Broeikasgassen en hun impact op de opwarming van de aarde
Aangezien broeikasgassen een verschillend aardopwarmingspotentieel hebben, wordt hun impact meestal omgezet in een CO2-equivalent om vergelijkingen zinvol te maken.
In 2021, de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van economische activiteiten in de EU bedroeg 3,6 miljard ton CO2-equivalent, 22 % minder dan in 2008.
CO2 vertegenwoordigde bijna 80% van het volume van alle broeikasgasemissies in de EU in 2021, gevolgd door methaan met meer dan 12%.
methaan blijft niet zo lang in de atmosfeer als CO2 – maar het absorbeert veel meer zonne-energie, is een gevaarlijke luchtverontreinigende stof en de lekken kunnen explosies veroorzaken.
Samen zijn alle F-gassen slechts verantwoordelijk voor ongeveer 2,5% van de uitstoot van broeikasgassen in de EU. Maar zelfs als ze in kleinere hoeveelheden worden uitgestoten, houden ze warmte veel effectiever vast dan CO2.
Meer te weten komen feiten en cijfers over de uitstoot van broeikasgassen per EU-land en sector
